Türkçe Dersi Bilim ve Teknoloji Temasına Yönelik Bir Söylem Çözümlemesi: Lagari Hasan Çelebi ve Dünyanın İlk Roket Denemesi
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.12623438Anahtar Kelimeler:
söylem çözümlemesi, tema, Türkçe dersiÖzet
Türkçe derslerinde ders kitapları, temel materyaller olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu bakımdan Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin ilgili olduğu tema ile uyumlu olması ve nitelik bakımından etkinliği önem arz etmektedir. Bu çalışmada 6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı (2023) Bilim ve Teknoloji temasında yer alan “Lagari Hasan Çelebi ve Dünyanın İlk Roket Denemesi” başlıklı metnin söylem çözümlemesinin yapılması amaçlanmıştır. Bu araştırmada kullanılan söylem çözümlemesi yöntemi, nitel araştırmalar kapsamında ele alınmaktadır. Söylem çözümlemesi, genel anlamda irdelenen metnin bağlamsal özelliklerini ve amaca uygunluğunu denetleme olanağı sunar. Bu araştırma özelinde de bir ders kitabında yer alan metnin kullanılış amacına uygunluğu incelenmiştir. Kişiler/kimlikler, anlamsal özellikler, söylemler arası durum ve etkiler gibi yönleriyle ele alınan metnin kullanılış amacına uygun olduğu belirlenmiş ve ilişkilendirildiği tema ile uyumlu olduğu görülmüştür. Çalışmanın Türkçe ders kitaplarında söylem çözümlemesine yönelik özendirici olması beklenmektedir. Bu araştırma, Türkçe dersine yönelik bir metni söylem çözümlemesi çerçevesinde ele almıştır. Bu doğrultuda metin eksenli hareket etme olanağı bulunan sosyal bilgiler ve Türk dili ve edebiyatı gibi derslerin ilgili materyalleri de söylem çözümlemesi yaklaşımıyla incelenebilir.
Referanslar
Alvesson, M., - Kerreman, D. (2000). Taking the Linguistic Turn in Organizational Research; Challenges, Responses, Consequences. Journal of Applied Behavioral Science, (36), 136-158.
Aydın, B. (2021). İlkokul Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerde Meslek Analizi. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 17(34), 1047-1062. DOI: 10.26466/opus.688008
Bora, A. - Arslan, M. A. (2021). Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Okunabilirlik Yönünden İncelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 10(1), 222-236.
Bowen, G.A. (2009). Document Analysis as a Qualitative Research Method. Qualitative Research Journal, Vol. 9 No. 2, pp. 27-40. https://doi.org/10.3316/QRJ0902027
Çeçen, M., - Doğan, B. (2014). Türkçe Ders Kitaplarında (6-8. Sınıflar) Yer Alan Okuma Kültürü Teması Metinlerinin Metinler Arasılık Bakımından İncelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(3), 122-134. https://doi.org/10.16916/aded.48197
Çelik, H., - Ekşi, H. (2013). Söylem Analizi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 27(27), 99-117.
Çiftçi, Ö. - Çeçen, M.A. - Melanlıoğlu, D. (2007). Altıncı Sınıf Ders Kitaplarındaki Metinlerin Okunabilirlik Açısından Değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(22). 206-219.
Ercan, G. S., - Danış, P. (2019). Söylem, Söylem Çözümlemesi ve Eleştirel Söylem Çözümlemesi: Tanımları ve Kapsamları. Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 6(2), 527-552.
Gökgül, M., - Bayram, B. (2022). Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarındaki Serbest Okuma Metinlerinin Okunabilirlik Düzeyleri. Asya Studies, 6(21), 85-96. https://doi.org/10.31455/asya.1118710
Gür, T. (2013). Post-Modern Bir Araştırma Yöntemi Olarak Söylem Çözümlemesi. Zeitschrift für die Welt der Türken/Journal of World of Turks, 5(1), 185-202.
İgit, A. (2017). Yılanların Öcü Filminin Ekoeleştirel Söylem Çözümlemesi. Global Media Journal TR Edition, 7(14), 174-189.
Kanatlı, F. - Çekici, Y. E. (2018). Okuma Eğitimi Alanındaki Kuramsal Kitaplarda Okumanın Kavram Alanına Yönelik Eleştirel Bir Değerlendirme. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14 (1) , 303-316 . DOI: 10.17860/mersinefd.344672.
Kıral, B. (2020). Nitel Bir Veri Analizi Yöntemi Olarak Doküman Analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 170-189.
Kurudayıoğlu, M. (2011). İlköğretim İkinci Kademe Öğrencilerinin Kelime Hazinesi Üzerine Bir Değerlendirme. Education Sciences, 6(2), 1797-1808.
Kurudayıoğlu, M. - Soysal, T. (2019). 2018 Türkçe Dersi Öğretim Programı Kazanımlarının 21. Yüzyıl Becerileri Açısından İncelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 483-496.
MEB (2017). Türkçe Dersi Öğretim Programı. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
MEB (2019). Türkçe Dersi Öğretim Programı. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
Milli Eğitim Temel Kanunu, “1739 Sayılı Kanun” (2014, 24 Haziran). Resmi Gazete, Sayı: 14574.
Okur, A. (2012). Türkçe Ders Kitaplarında Bilim Ve Teknoloji. Electronic Turkish Studies, 7(4).
Özbay, P. D. M., - Melanlıoğlu, A. G. D. (2008). Türkçe Eğitiminde Kelime Hazinesinin Önemi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 30-45.
Parker, I. (1990). Real things: discourse, context and practice. Philosophical Psychology, 3(2), 37–41.
Parker, I. (1992). Discourse Dynamics: Critical Analysis For Social and İndividual Psychology. Londra: Routledge.
Şimşek, R. (2021). Türkçe Ders Kitaplarında Modernizm Eleştirisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 9(3), 1022-1038.
Tüm, G. - Uğuz, S. An Investigation on the Cultural Elements in a Turkish Textbook for Foreigners. Procedia - Soc. Behav. Sci. 2014, 158, 356–363, https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2014.12.100.
Yavuz, D. - Kahraman, G. (2023). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Türkçe 6 Ders Kitabı. Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Yılar, R. (2016). İlettiği Değerler Açısından İlkokul Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinler Üzerinde İncelemeler. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2).
Yıldırım, A. - Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Türk Dili ve Edebiyatı İncelemeleri Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
