Deyimlerin Ortaokul 6. Sınıf Öğrencilerinin Algılarına Göre İncelenmesi
Anahtar Kelimeler:
deyim, kurgusal metin, Türkçe eğitimiÖzet
Deyim, az sözle çok şeyin anlatıldığı kalıplaşmış kelime öbekleridir. Deyimler, aynı zamanda bir milletin kültürel yapısını ve dil zenginliğini gösteren kalıp ifadelerdir. Bu çalışmanın amacı; deyimleri, ortaokul 6. sınıf öğrencilerinin algılarına göre incelemektir. Çocukların, deyimleri nasıl algıladıkları ve yorumladıkları bu bakımdan önem arz etmektedir. Çalışma nitel bir araştırma olup araştırma deseni olarak betimleyici fenomenoloji deseni kullanılmıştır. Çalışma grubunu 6. sınıf öğrencilerinden 5 öğrenci oluşturmaktadır. Öğrenciler 2 erkek ve 3 kız; erkekler E1, E2, kızlar ise K1, K2 ve K3 olarak kodlanmıştır. Çalışmada amaçlı örnekleme yöntemlerinden kolay ulaşılabilir durum örneklemesi yöntemi kullanılmıştır. Bu örnekleme yönteminin seçilmesinin nedeni, araştırmacının örneklemeye ulaşmasının kolay ve ekonomik olmasıdır. Araştırmada, öğrencilerin etkinlik kâğıtlarının puanlaması, uzman görüşü alınarak hazırlanmış form ile elde edilmiştir. Çalışmanın verileri, öğrenciler ile birlikte 6 hafta boyunca yapılan etkinlikler sonucunda ortaya çıkmıştır. Daha sonra bu veriler, içerik analizine tabi tutularak yorumlanmıştır. Çalışmanın sonucunda deyimlerin kurgusal metinler ile öğretilmesinin deyim öğretiminde etkili bir yöntem olduğu sonucuna varılmıştır.
Referanslar
Aksan, Doğan (2000). Her Yönüyle Dil, Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: T.D.K. Yayınları.
Aksan, Doğan (2015). Türkçenin Sözvarlığı. Ankara: Bilgi Yayınevi.
Aksoy, Ömer Asım (1988). Atasözleri, Deyimler. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten-1962. Ankara: TDK Yayınları.
Batur, Zekerya (2011). Atasözü ve Deyimlerde Kadın ve Kadının Sosyo-Psikolojik Özellikleri. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 6(3), 577-584.
Büyüküstün, Şener (2016). Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Cacciari, Cristina - Levorato, Maria (1989). How Children Understand İdioms in Discourse. Journal of Child Language, 16, 387-405.
Chang, Çengguang (2006). Idiomatic Expressions in English: a Textual Analysis. Sun Yat-sen University, ResearchGate.
Creswell, John (2017). Araştırma Deseni Nitel, Nicel ve Karma Yöntem Yaklaşımları. (S. B. Demir, Çev.) Ankara: Eğiten Kitap.
Çakmakçı, Can (2018). Türk Atasözleri ve Deyimlerindeki Kelime Serveti ve Kavram Geliştirme Sürecinde Kullanımları. ZfWT, 10(3), 148-168.
Demirkazık, Halil İbrahim (2013). “El Arkası Yerde” Deyimi ve Bu Deyimin Divan Şiirindeki Kullanımı. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(4), 617-633.
Doğan, Yusuf (2013). Dinleme Eğitimi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Ertuğrul, Ahmet (2005). Yeni Müfredata Göre Edebi Kavramlar Sözlüğü. İstanbul: Zambak Yayınları.
Eroğlu, Süleyman (2014). 15. Yüzyıl Türk Mevlit Edebiyatında Atasözleri ve Deyimler. TÜBAR, 100-151.
Gibbs, Raymnond (1991). Semantic Analyzability in Children's Understanding of Idioms. Journal of Speech and Hearing Research, 34, 613-620.
Güneş, Firdevs (2013). Türkçede Metin Öğretimi Yerine Metinle Öğrenme. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(11), 603-637.
Gün, Mesut – Tanrıkulu, Lokman – Türk, Aslıhan (2021). Yabancılara Türkçe Öğretimi Alanında Ek Çalışma Kâğıtları İle Deyim Öğretimi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (23), 49-64.
İçel, Hatice (2009). Türkçede Atasözü-Deyim İlişkisi. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, 97(687), 205-212.
Johnson, Andrew (2005). A Short Guide to Action Research. USA: Pearson Publishing.
Karasar, Niyazi (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Kaya, Bayram Ali (1999). Azmi Zade Haleti Divanında Atasözleri ve Deyimler. Türk Dünyası Araştırmaları, 118, 149-168.
Kaya, Bayram Ali (2011). Atasözleri ve Deyimlerin Dîvân Şiirinde Kullanımı ile Dîvânların Bu Söz Varlıklarımız Bakımından Önemi. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 6, 11-54.
Kolaç, Emine (2003). İlköğretim 4. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarının Öğretmen Görüşlerine Dayalı Olarak Değerlendirilmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 105-137.
Mete, Filiz (2014). Kültürel Ortaklığın Göstergesi Deyimlerin Öğretimi. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi, 21(2), 113-128.
MEB (2006). İlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı.
Onan, Bilginer - Özçakmak, Hüseyin (2014). Türkçe Deyimlerde Dil Farkındalığı ve İşlevsel Dil Kullanımı. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(1), 1-22.
Örge, Funda (2003). İlköğretim I. Kademe Beşinci Sınıfta Deyimlerin Öğretimine İlişkin Kullanılabilecek Aktivitelere Yönelik Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Özbay, Murat - Akdağ, Erhan (2013). Deyimlerin Öğretiminde Aktif Öğrenmenin Etkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(2), 46-54.
Romero, Leonor, Tettamanti, Marco, Cappa, Stefano, Papagno, Costanza (2008). Idiom Comprehension: A Prefrontal Task? Cerebral Cortex, 18, 162-170.
Senemoğlu, Nuray (2009). Gelişim, Öğrenme ve Öğretim. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Şalvarlı, Başak (2010). Türkçe Deyim Öğretimi İçin Metin Hazırlama, Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Şahin, Erdal (2014). Türkçede Para Birimleriyle İlgili Deyimler ve Bunların Anlam Bilimsel Karşılaştırılması. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(9), 953-968.
Tek, Selda – Uysal, Bilal (2021). Deyimlerin Hikâyesini Bilmenin Yedinci Sınıf Öğrencilerinin Yazılı Anlatımlarında Deyim Kullanımına Etkileri. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 16, 260-274.
Toygar, Yavuz Selim – Şengül, Kübra (2024). Ortaokul Öğrencilerine Deyim Öğretiminde Dijital Öykü Kullanımının Başarıya ve Kalıcılığa Etkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 12(4), 710-727.
Varışoğlu, Behice – Şeref, İzzet – Gedik, Mehmet – Yılmaz, İsa (2014). Deyim ve Atasözlerinin Öğretilmesinde Görsel Bir Araç Olarak Karikatürlerin Başarıya Etkisi. Karadeniz Araştırmaları, (41), 226-242.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Türk Dili ve Edebiyatı İncelemeleri Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
