Şeyhoğlu Mustafa’nın Marzubān-nāme’si ile Kul Mes’ud’un Kelile ve Dimne’sinde Yer Alan İkilemelerin Kökeni Üzerine

Özet

Türkçe çeşitli söz kalıpları bakımından, hem konuşma dilinde hem de yazı dilinde zenginlikler barındıran bir dildir. Bu söz kalıplarından biri de ikilemelerdir. Türkçenin en eski dönemlerinden itibaren kullanılmış olan ikilemeler, zamanla farklı dillerle etkileşime girerek pek çok yeni sözcüğü dilimize kazandırmıştır. Eski Anadolu Türkçesinde ve günümüz Türkiye Türkçesinde ikilemeleri oluşturan sözcüklerin bir kısmının köken bakımından farklılıklar gösterdiği bilinmektedir. Bu durum Türkçenin tarihî dönemlerinde ve Eski Anadolu Türkçesi Dönemi’nde farklı dillerle etkileşime girmesiyle açıklanabilmektedir. Bu çalışmada Şeyhoğlu Mustafa’nın Marzubân-nâme’si ile Kul Mes’ud’un Kelile ve Dimne Tercümesi adlı eserlerindeki ikilemelerin tespiti yapılmış ardından ikilemeyi oluşturan sözcüklerin hangi dilden alıntılandığı araştırılmıştır. Elde edilen veriler dokuz başlık altında sınıflandırılmıştır. Sınıflandırma sonucunda her iki eserde de Türkçe kökenli kelimelerden oluşan ikilemelerin çoğunlukta olduğu tespit edilmiştir. Bu çalışmada, Eski Anadolu Türkçesi Dönemi’ne ait benzer konulu eserler olan, Şeyhoğlu Mustafa’nın Marzubân-nâme’si ile Kul Mes’ud’un Kelile ve Dimne Tercümesi adlı eserlerinde yer alan ikilemelerin köken bakımından incelenmesi amaçlanmıştır.